En op de Stiphoutse aerde is hij siende geworden

Die toren stond en staat nog steeds buiten de kern van Stiphout. Dat zal niet altijd het geval zijn geweest. Het verschijnsel dat nederzettingen werden verplaatst en dat de kerk bleef staan gebeurde vaker. In de omgeving kennen we meer voorbeelden van vrij in het veld staande kerken. De torens van Beek en Nederwetten zijn daar nog een voorbeeld van, hoewel de eerste door nieuwe bebouwing nu niet meer vrij ligt. Nuenen kende ook zo’n vrijstaande toren en ook de kerken van Aarle en die van Rixtel stonden buiten de kern van het dorp. In de Kempen zien we veel van die vrijstaande torens. De theorie van het verplaatsen van de nederzetting is dat door het droger worden van de gronden de bewoning zich naar de lagere gebieden kon verplaatsen. De kerk, toch een heilige plaats, waar ook nog eens de doden omheen waren begraven, bleef dat alleen staan. Ook andere machtsverhoudingen konden de oorzaak zijn van het verplaatsen van nederzettingen.

In de zomer van het jaar 1342 vond in de kerk het zogenaamde mirakel van Stiphout plaats. Zo oud is de huidige toren waarschijnlijk niet, de bouw wordt gedateerd in de vijftiende eeuw, maar het verhaal over het wonder van Stiphout begint dan ook met een brand die het kerkgebouw grotendeels verwoest zal hebben. Die wonderbaarlijke geschiedenis zal bij de meeste Stiphoutenaren wel bekend zijn. 1342 was op weerkundig gebied een bijzonder jaar. Hoewel de bronnen sporadisch zijn weten we dat in de maand juli door overvloedige regenval in de Duitse middelgebergten abnormaal hoge waterstanden werden gemeten. De grote massa’s water waren niet alleen ongelooflijk hoog, maar ook angstaanjagend; grote vernielingen konden niet uitblijven. Op 21 juli stortte in Würzburg niet alleen de brug in maar begaven ook delen van de stadsmuur het; het water stroomde over de treden van de kathedraal. In Frankfurt steeg de Main zo snel dat de bewoners de stad ontvluchtten omdat ze bang waren dat de hele stad zou instorten; de brug bezwijkt op 24 juli. Al dat water dat door de Rijn moet worden afgevoerd heeft ook tot gevolg dat er grote overstromingen ontstaan langs onze grote rivieren. Dat nieuws zal ook onze streken bereiken. Berichten uit Engeland melden grote hitte in augustus met onweer en regen. Ook in Stiphout barst een onweer los en slaat de bliksem in de kerk. Boer Jan Balloys die zijn akker aan het ploegen was zag even later de vlammen uit de kerk oplaaien. Als er niet snel iets gebeurde zouden ook de gewijde hosties weldra een prooi van het vuur worden. De toegesnelde pastoor had te weinig vertrouwen in zijn Heer en durfde de kerk niet binnen te gaan; hij gaf Jan Balloys toestemming om de hosties uit het vuur te redden. Het verhaal meldt dat de vlammen uit elkaar weken en Balloys toegang gaven tot het tabernakel waarin de ciborie, een kelk met een deksel, werd bewaard. Jan Balloys raakte niet gewond; zelfs zijn kleren hadden geen schade geleden. Dit voorval in een tijd dat weerkundige rampen nog aan God werden toegeschreven gaven Stiphout een grote aantrekkingskracht. Zo ontstond de verering van het Heilig Sacrament. Er werd een tabernakel opgericht met daarop een schildering waarop men zag hoe de vlammen zich splitsten toen Jan Balloys de kerk binnenging. In dat tabernakel werden de twee geredde hosties bewaard. Doordat er veel mensen werden genezen van bezetenheid werd Stiphout juist daardoor bekend. Getuigen verklaarden dat niemand tevergeefs een bedevaart naar Stiphout maakte om verlost te worden van de duivel. Er bestaat een lijst van 25 gevallen van genezing. De laatste getuigenis van een wonderbaarlijke gebeurtenis was de genezing van een veertienjarige Helmonder. Sgeeraert Willem Goossens en Heesken hadden hun blinde zoon Jacob mee naar Stiphout genomen. Nadat ze voor het uitgestalde sacrament hadden gebeden ging het gezin terug naar Helmond. Onderweg zei de zoon: “Moeder, ik zie vogels vliegen”. De kroniekschrijver noteerde: “En op de Stiphoutse aerde is hij siende geworden”.

Bronnen:
Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
Stiphout vanaf het begin… Hoofstukken uit 825 jaar Stiphoutse geschiedenis
J. Buisman: Duizend jaar, weer, wind en water in de Lage Landen 1300-1450.