Het Sint Janspatronaat

Het gebouw was wel verzekerd voor circa 25.000 gulden, maar omdat bijna de hele inboedel ook verloren was gegaan was er meer nodig om het patronaat weer te laten functioneren. De zondag na de brand hield kapelaan van Hellenberg Hubar in de O.L. Vrouwekerk een vlammend betoog; dat leverde 915 gulden op in de collecteschaal. Al in april vond de aanbesteding plaats voor een nieuw gebouw. Laagste inschrijver was de firma Rooijakkers uit Beek en Donk voor 22.620 gulden.

Hoewel het nieuwe gebouw in niets lijkt op het oude is er toch gebruik gemaakt van de overgebleven restanten. Architect Lambert de Vries heeft in dit gebouw zakelijke en expressionistische motieven op een bijzondere manier verwerkt. De architectuurhistorische waarde is dermate groot dat het gebouw is opgenomen op de rijksmonumentenlijst. Ondanks de latere aanbouwen is het gebouw vrij gaaf bewaard gebleven. Die aanbouwen hebben het robuuste uiterlijk van de voorgevel met de twee traptorens wel wat aangetast. Opvallend zijn de betonnen waterspuwers aan deze torens. De voorgevel heeft op de eerste verdieping smalle hoge door een horizontale band gekoppelde ramen; een verdieping hoger geven lisenen de gevel weer een verticaal karakter. De zijgevels hebben per verdieping andere ramen: de begane grond heeft grote samengestelde ramen, daarboven per travee steeds drie smalle vensters en op de bovenste verdieping bevinden zich zeer merkwaardige trapeziumvormige vensters met vierkante bovenlichten. Op zondag 26 oktober 1930 werd het nieuwe gebouw op feestelijke wijze geopend, nadat een dag tevoren de kapel was ingewijd. Die viering begon met een mis in de patronaatskapel. ‘s Middags trokken de patronaatsjongeren vergezeld door de patronaatsfanfare in een optocht door de straten. De dag werd besloten met een feestvergadering.

Het gebouw is in de loop der jaren door verschillende groepen gebruikt. Het opbouwwerk, jeugd en gezinswerk en het consultatiebureau waren hier ondergebracht, maar ook diverse verenigingen hadden hier hun thuisbasis. Er werden films gedraaid en beurzen georganiseerd. De kapel werd door de geestelijken van de parochie gebruikt voor het houden van godsdienstoefeningen voor jeugdige personen. Er waren voor de oorlog door het kerkbestuur toezeggingen gedaan dat er een financiële regeling zou worden getroffen, maar dat was niet gebeurd. Door de zware lasten die op het patronaat drukten wilde de Commissie voor Gezins- en Jeugdzorg in 1948 met het kerkbestuur hierover van gedachten wisselen. In 1952 is er sprake van dat de stichting St. Jans Patronaat haar bestaansgrond heeft verloren door de verregaande verandering en uitbouw van het jeugdwerk. De patronaatscommissie had geen bezitting, alleen maar schulden. Die zouden met toestemming van het bisdom overgenomen kunnen worden door het kerkbestuur. Toen bleek dat men dan een bedrag van 4.000 à 5.000 gulden aan registratierechten kwijt was werd er voor een andere oplossing gekozen. Het gebouw was eigendom van de Patronaatscommissie, maar de grond was van “De Schoolvereniging St. Antoniusschool”. Als die de schulden zou overnemen was men geen registratierechten kwijt. Men probeerde degenen die renteloze leningen hadden verstrekt te bewegen die lening om te zetten in een schenking en dat lukte wonderwel.

Door de bouw van een nieuw centrum op de hoek van de Cortenbachstraat en de Hornestraat zal dit markante gebouw eind 2013 leeg komen te staan. Er gaan stemmen op om in het gebouw de unieke collectie draaiorgels te plaatsten waarvoor een bestemming wordt gezocht nu het museum “de Gaviolizaal” aan de Waardstraat zal worden gesloopt.