Wapen Helmond

12 maart 1924: “In keel een omgewende tournooihelm met als helmteken drie eiketakjes en een vogeltje op het middelste daarvan, alles van zilver; het schild gedekt met een vijfbladerige kroon van goud.-”

Geschiedenis van het wapen
Schepenen van Helmond zijn bekend vanaf 1241. In 1241 gebruikten schepenen van Helmond een zegel waarin binnen het randschrift + S: BVRGENCIVM ET OPIDI DE HELMONT een naar heraldisch links gerichte platte pothelm waarop als helmteken: drie niet definieerbare takjes, met op het middelste een omgewende vogel. Het type helm werd als meest gewoon beschouwd in de 13de eeuw. In de 16de eeuw werd een nagenoeg identiek zegelstempel gesneden, dat nog in 1922 aanwezig was. De helm in het wapen werd vóór 1600 vervangen door een schuinlinksgeplaatste ceremoniële toernooihelm, de takjes door eikentakjes. De helm is van het type dat voorkomt vanaf het midden van de 15de eeuw. De toernooihelm komt, voor zover bekend, voor het eerst voor op de wapenkaart van Zangrius (1600). Daarop staat de zilveren toernooihelm op een rood schild. De kleuren zijn echter al bekend uit het wapenboekje Brocx [BHIC], dat vermoedelijk uit ca. 1590 dateert: "der stadswapen een wit helmet int root velt". De brief van de burgemeester uit 1815 is niet bewaard gebleven. Bekend is slechts dat hij de oorsprong van het wapen niet opgaf. Hij zal echter - gezien het bevestigde - een afdruk van het stadszegel hebben ingezonden en verzuimd hebben de kleuren aan te geven. De Hoge Raad van Adel bevestigde Helmond in 1817 het bezit van een wapen: "Zijnde van Lazuur, beladen met een Helm, waarop een Vogel, alles van goud.- het schild gedekt met een Kroon van goud." Niet omschreven is dat op het diploma de kroon vijf bladeren heeft. Ook is niet vermeld dat de vogel op een takje zit. De kleuren zijn de rijkskleuren. Op basis van de beschouwingen van rijksarchivaris J. Smit verzocht de gemeenteraad Hare Majesteit in 1920 om verbetering van het wapen. Daarop werd bij Koninklijk Besluit van 12 maart 1924 nr. 5 het wapen met bovenstaande beschrijving verleend. Het wapen van 1924 combineert het sinds ca. 1600 voorkomende helmtype met het helmteken uit het middeleeuwse zegel in de juiste kleuren.

Wapen
Originele wapendiploma (1817): RHCe, THA, -1 74.2.18.
Originele wapendiploma (1924): RHCe, THA, -1 74.2.18 (1924, kopie 1958).
Foto wapendiploma RHCe, THA, Atlantisnr. 115972 (1817).
Foto wapendiploma RHCe, THA, Atlantisnr. 115971 (1924).
Jan Melssen, ‘Gezien (2)’ [stadsvlag Helmond?], Van Schild en Vaan II (1995) 20.
Rapport betreffende herziening van de wapens van gemeenten en de instelling van wapens voor de dorpen in de Regio Eindhoven [Noordbrabantse Commissie voor Wapen- en Vlaggenkunde, september 1996].
Jan Melssen, ‘Stadsvlag Helmond?’, Van Schild en Vaan IV (1997) 48.
Jan Melssen, ‘Toch een ‘oude’ stadsvlag voor Helmond!’, Van Schild en Vaan VII (2000) 62.
Willem van Ham, ‘Een nieuwe vlag voor de gemeente Helmond’, Vlaggentijdschrift Vexilla Nostra 40 (2005), nr. 244, 14-16.