Meer weten?

Wie meer wil weten over crisis en crisisbestrijding, kan het beste beginnen met het raadplegen van algemene werken over de geschiedenis van Noord-Brabant, zoals de driedelige Geschiedenis van Noord-Brabant onder redactie van H.J.F.M. van den Eerenbeemt, en van de verschillende stads- en dorpsgeschiedenissen. 

Over de gevolgen van de oorlogen in de 15de, 16de, en 17de eeuw leze men het monumentale werk van Leo Adriaenssen, Staatsvormend Geweld. Overleven aan de frontlinies in de meierij van Den Bosch, 1572-1629 (Tilburg, 2007). Hoewel dit boek maar een beperkt aantal jaren behandelt, geeft het een geweldige indruk van de gevolgen die de oorlogen in de vroegmoderne tijd voor de plattelandsbevolking hadden.
De Franse oorlogen en hun gevolgen voor met name de Kempische dorpen komt uitgebreid ter sprake in H.J.A.C.M. van der Heijden, Groot geweld in kleine dorpen (Hapert, 1983).

Voor de 19de eeuw en 20ste eeuw: zie hiervoor de drie delen Geschiedenis van Noord-Brabant onder redactie van H.F.J.M. van den Eerenbeemt. Voor Eindhoven en Helmond kan men ook raadplegen Ach Lieve Tijd Eindhoven, aflevering 8, ‘Strijd om het bestaan’ (p. 173-196) en Ach Lieve Tijd Helmond, aflevering 13, ‘Armen en zieken’ (p. 197-212). Voor de Peel kan men ook raadplegen: Ach Lieve Tijd de Peel, afl. 12, ‘Strijd om het bestaan’ (p. 173-296).

Behalve literatuur zijn er ook archiefbronnen te raadplegen die meer kunnen vertellen over dit thema. Omdat ook vroeger de overheid geconfronteerd werd met het probleem van crisis en armoede, is in de regel veel materiaal te vinden in de bestuursarchieven van de diverse gemeenten. Men zoeke onder rubrieken als Tafel van de H. Geest (periode vóór 1800), armwezen, maatschappelijke zorg, armbestuur en dergelijke. Ook de gemeenteverslagen en, waar aanwezig, de landbouwverslagen kunnen iets vertellen over armoede en armoedebestrijding. Medio 19de eeuw kwamen ook instellingen van particuliere armenzorg, zoals de Sint Vincentius en Sint Elisabethverenigingen op. In veel plaatsen zijn hiervan nog archieven aanwezig en te raadplegen.

Uit de periode van de Duitse bezetting en daarna is het archiefmateriaal minder volledig aanwezig. Over de Winterhulp is hier en daar nog archiefmateriaal, onder andere in Helmond. Maar van deze periode zijn de kranten een zeer waardevolle en informatierijke bron. Ook zijn er nogal wat archieven van fabrieken en andere bedrijven aanwezig. Ook deze kunnen veel informatie bevatten, al is vaak de toegankelijkheid een probleem.