Ziezo, al klaar

In de beginjaren was de gezamelijke inkoop van deze vier Friese stichters, die in Noord-Brabant als kruidenier actief waren, het belangrijkste doel. Doordat het zelfstandig opereren van de deelnemers niet uitgesloten was kon de winkel van Ebben in Helmond blijven bestaan en werd zelfs in hetzelfde jaar in Oss nog de firma Aukes en Hettema opgericht. In 1917 zijn er al veertig winkels bij de Edah aangesloten. Belangrijk voor Edah was dat er een tramhalte in de nabijheid was om de winkels te bevoorraden. In de beginjaren waren koffie, thee en tabak aangevuld met eetbare gedroogde koloniale waren en vanaf 1915 margarine belangrijke producten. Doordat de oprichters katholiek waren konden zij hun winkelwaren makkelijk bij de vele godsdienstige instellingen in Noord-Brabant en Limburg slijten.

Aan de Zuid-Willemsvaart in Helmond werd een kantoor met magazijnruimte betrokken, waarmee Helmond definitief de hoofdvestiging werd. De productie van artikelen wordt geleidelijk in Helmond geconcentreerd. Die eigen productie blijkt goed te werken, koffie, margarine, limonades, koekjes en pudding, ze worden allen onder eigen winkelmerk uitgebracht.

In de loop der jaren krijgt ook de Edah een eigen huisstijl. Goedlopende filialen worden als eerste volgens eigen formule verfraaid. Kenmerkend zijn de toepassing van spiegelende plafonds en wanden achter een rode winkelpui. In die tijd werden de klanten nog vanachter een toonbank geholpen.

In de oorlogsjaren verschijnen in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië in de levensmiddelenbranche steeds meer zelfbedieningswinkels. In 1948 zien we de eerste zelfbedieningswinkels in Nederland verschijnen. In vergelijking met andere grootwinkelbedrijven vallen bij Edah de omzetstijgingen tegen door de vele kleine vestigingen. Het roer moet ook hier om. De eerste zelfbediening van de Edah wordt in 1952 geopend in Heerlen; het jaar daarop volgen Eindhoven en Helmond. Winkelen op z’n Amerikaans kan vanaf 12 mei 1953 ook aan de Markt in Helmond in de nieuwe “ZieZo”. De opening in Helmond van deze derde en met een oppervlakte van 160 m2 grootste winkel met deze formule voltrok zich onder grote belangstelling. De verbouwing van het oude pand van Ebben werd gerealiseerd naar plannen van architect van Griensven door aannemer van Bree uit Beek en Donk. De heer Hettema sprak zijn voldoening uit over de grote belangstelling en sprak zijn dank uit aan alle medewerkers bij de totstandkoming van de verbouwing.

De zelfbediening onder de naam “Ziezo” blijkt een gouden formule. In Helmond verdubbelt de omzet en na een jaar is deze al verviervoudigd. Toch blijven ook bedieningswinkels nog lange tijd gehandhaafd. In de zestiger jaren doet de supermarkt haar intrede, waar ook groente, fruit en vers vlees te verkrijgen zijn. In 1959 wordt de Helmondse Ziezowinkel een Ziezomarkt.

Voor de keus van de naam “Ziezo” gaf de Edah diverse verklaringen. Een ervan was dat de klant in een paar minuten klaar kan zijn met winkelen, dus: “Ziezo, al klaar”. Maar ook: “Zie, zó wordt het winkelen in een kruidenierswinkel ook voor mannen een gezellige bezigheid”. Of mannen dat echt gezellig vonden is maar de vraag; tot 1979 konden ze dat aan de Markt uitproberen. In dat jaar werd de winkel aan de Markt 8 voorgoed gesloten; de plaats in het centrum en het gebrek aan parkeerruimte was daar mede debet aan. Inmiddels was in 1978 het Zelfbedienings-Praktikum aan het Oostende geopend.

Op de bovenstaande foto de kop van de Markt gezien van uit de Veestraat met inkijk in de Ameidestraat. Op de hoek de in 1953 geopende Ziezo, met links daarvan de voormalige Edah winkel.

Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.