Een nieuwe toekomst voor de Leonarduskerk
Aanverwante artikelen
Met de slogan “Geef religieus erfgoed toekomst” trokken in 2008 affiches op de stations de aandacht voor het jaar van het religieus erfgoed. De verscheidenheid aan religieus erfgoed in Nederland is groot, maar staat ook onder zware druk.
Veel markante gebouwen zijn verdwenen en daarmee ook de interieurs en de daarin aanwezige kunstvoorwerpen. Door terugloop van het kerkbezoek zijn er te veel kerken en zijn ze ook nog eens te groot; de vergrijzing in de kloostergemeenschappen zorgt voor het leegkomen van kloostergebouwen. Voor die laatste is vaak nog wel een herbestemming te vinden; voor kerken is dat een stuk lastiger. Het beleid van het bisdom is het slopen van die kerken die aan de eredienst worden onttrokken. Toch hebben in Helmond meerdere religieuze gebouwen een nieuw leven gekregen. Voorbeelden daarvan zijn de paterskerk die nu als aula fungeert voor het Jan van Brabantcollege en de Bernadettekerk waarin een supermarkt is gehuisvest. Enkele jaren geleden is een gezondheidscentrum opengegaan in de Leonarduskerk. In het uitdijende Helmond was in het oostelijk stadsdeel behoefte aan een nieuwe parochie. Kapelaan Brandsma van de Lambertusparochie werd in 1938 tot bouwpastoor benoemd van de vijfde kerk van Helmond. Hij koos de Heilige Leonardus van Veghel, een van martelaren van Gorcum, tot patroonheilige voor parochie en kerk. Daarvoor behoorden de bewoners van dit stadsdeel tot de Sint Jozefparochie waarvan het aantal in de zeventien jaar van haar bestaan tot circa 10.000 was gestegen; zo’n 3.000 daarvan zouden overgaan naar de nieuwe parochie. Het zielental was in 1946 al gegroeid naar 4.100 parochianen; door de stadsuitbreidingen aan de oostkant van Helmond verwachtte men dat het aantal binnen enkele jaren de maximale grootte van 6 à 7.000 zou bereiken.
De benodigde gronden voor de bouw van kerk, pastorie, scholen, kerkhof en kerkplein werden verkregen door aankoop van 14.797 m2 van de familie Franssen en door schenking van 3.350 m2 door de gemeente. Voor het ontwerp van de kerk, die ruimte moest bieden aan 1.000 gelovigen, werden de architecten Henk Christiaan van de Leur uit Nijmegen en Cor Roffelsen uit Helmond aangezocht. De aanbesteding van de kerk vond plaats op 24 mei 1939 waarbij het werk werd gegund aan aannemersbedrijf Wortel & Buising te Tilburg. Spoedig daarna werd begonnen met de bouw. De bouwkosten voor kerk en pastorie werden begroot op 151.772 gulden. De totale stichtingskosten zouden 228.000 gulden gaan bedragen. De kerk werd gebouwd in een kruisvorm met een massieve vierkante toren met een hoogte van 56 meter bekroond met twee verkleinende koepels. Door het dak van het schip direct op de gemetselde bogen te laten rusten werd een gewelf overbodig. Opvallend is de constructie boven het priesterkoor waarop het angelus-torentje rust. In dat torentje hangt een klok die pastoor Brandsma als een der eerste geschenken voor zijn kerk mocht ontvangen. De strenge winter van 1939-1940 legde de bouwwerkzaamheden drie maanden stil. Het uitbreken van de oorlog had minder ingrijpende gevolgen voor de bouw omdat alle benodigde materialen al aangevoerd of aangekocht waren. Er waren zo’n twee miljoen bakstenen nodig. In het priesterkoor werd een marmeren vloer gelegd.
De eerste steenlegging vond plaats op 22 oktober 1939 door pastoor Brandsma. Hierbij werd een loden koker ingemetseld met een op perkament geschreven oorkonde. Deze plechtigheid werd opgeluisterd door het knapenkoor onder leiding van Theo Driessen.
Bij de inzegening was de kerk nog aan 3 zijden omgeven door landerijen. Voor de kerk aan de Dijksestraat lag een weids plein, waar een mooi processiepark was gedacht. Uiteindelijk is dit parkeerplaats geworden. Langs de kerk werd het kerkhof aangelegd; een unicum voor deze tijd waarin begraafplaatsen niet meer bij de kerk werden aangelegd. Die inzegening vond uiteindelijk, een half jaar later dan gepland was, plaats op 7 november 1940. Door de vertraging gebeurde dat niet door de bisschop maar door deken van der Hagen. Bij een kerkwijding door de bisschop spreken we van kerkconsecratie; die vond uiteindelijk plaats op 8 juli 1947 door bisschop Mutsaerts.
De foto laat de kerk zien op 5 september 1940 vanaf de zuidzijde; aan deze kant werd later het kerkhof ingericht. De kerk is nagenoeg klaar, alleen de toren staat nog in de steigers.
Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
