Archiefschat

Zo berust bij het RHC Eindhoven het Vesperale van Margriet van Cortenbach. In dit gebedenboek zitten mooie miniaturen op perkament. Een dergelijk bezit is zeer waardevol, niet alleen omdat het een uitzonderlijk kunstwerk is, maar ook omdat het veel geld waard is. Een voorbeeld van een ontroerende archiefschat is een haarlok met de tekening van een jong overleden mens. Op de eerste foto ziet u een voorbeeld van een archiefschat van de eerste categorie. Dit zegel van Adolf van Cortenbach staat in een cartularium met de rechten van de heren van Helmond. Een cartularium is een boek waarin allerlei belangrijke documenten zijn overgeschreven.

Dit cartularium van de heren van Helmond kan ons veel vertellen over de geschiedenis van Helmond. Maar de secretaris van de heer van Helmond, die dit cartularium in de 17e eeuw maakte, heeft het niet bij het overschrijven van oude akten gelaten. Hij was een goede tekenaar en heeft het register voorzien van alle wapens van de heren en vrouwen van Helmond, maar ook van hun echtgenoten en echtgenotes. Dit voor zover hij die heeft kunnen achterhalen. Die wapens zijn allemaal in kleur uitgevoerd. Daarnaast heeft hij, in zwart-wit, van alle Helmondse heren het zegel getekend. Dit zegel hingen zij aan alle akten die zij uitvaardigden. Maar de heren hingen ook hun zegel aan belangrijke besluiten van de stad. Daarmee liet hij zien dat hij het eens was met dat besluit. Het oude stadszegel van Helmond heeft de secretaris ook in het cartularium opgenomen.

Op de tekening van het zegel is te zien wanneer Adolf van Cortenbach heer van Helmond werd. Hij was als tweede zoon van Joost van Cortenbach niet voorbestemd om heer te worden. Net als zoveel tweede zonen uit adellijke gezinnen kende hij een militaire loopbaan. Maar nadat zijn broer Jan op jonge leeftijd en zonder nageslacht overleed, kreeg Helmond te maken met Adolf als heer. Zijn militaire loopbaan liet hij echter niet schieten. Hij was in die onrustige periode van de tachtigjarige oorlog gouverneur van Den Bosch en moest daar veel tijd doorbrengen. Toen hij in 1594 overleed was zijn vrouw Philippine van Ruyschenberg zwanger van hun zevende kind. Deze Philippine moet een zeer sterke en moedige vrouw zijn geweest. Toen in 1602 graaf Maurits van Oranje het kasteel van Helmond innam om vervolgens naar Grave verder te trekken, reisde zij hem achterna en kreeg gedaan dat het Helmondse kasteel neutraal werd verklaard. Tot haar dood in 1618 of 1619 bleef zij in feite vrouwe van Helmond. Pas in 1621 werd haar zoon Alexander als heer van Helmond door de bevolking ingehaald.

Het zegel en wapen van alle Cortenbachs is overigens goed te herkennen. De persoon op het zegel heeft een platte hoed op, die op het hoofd bevestigd is met een touw met flosjes. Het wapenschild lijkt veel op dat van Berlaer. De Cortenbachs kennen drie schuine rode balken op een geel vlak, de van Berlaers verticale.

Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.