Kaken in Peelland

Soms zou je de betreffende personen graag persoonlijk willen vernederen. Vroeger kon men letterlijk aan de kaak worden gesteld; aan de kaak, of schandpaal, werden vroeger misdadigers voor het oog van het publiek ‘te pronk gesteld’ als waarschuwing dat die misdaden niet werden getolereerd. Het publiek kon de gestrafte daar bespotten of bekogelen met allerlei voorwerpen.

Op 23 november 2013 werd op het Heuvelplein in Beek en Donk een replica van de kaak onthuld. Daarbij werd gebruik gemaakt van het originele bestek uit 1751, waaruit blijkt dat er een houten paal werd gebruikt die boven de grond zo’n 5,75 meter hoog was. De dikte van de achthoekige paal was 29 cm. De omschrijving in het bestek wijkt af van die van andere kaken in de regio. In Vlierden is een bestek bewaard uit 1738; de paal is net zo lang als die van Beek en Donk, maar wel wat dikker. Dat is waarschijnlijk omdat op zo’n 2,87 meter boven de grond een krans moest worden gemaakt waarop men een soort platform kon maken waarop de veroordeelde kwam te staan, vastgekluisterd met beugels en een halsband. Met kon de ongelukkige dus wel van alles toewerpen, zowel verbaal als allerhande voorwerpen, maar de persoon niet aanraken. In Deurne werd in 1756 op de Markt een vergelijkbare nieuwe kaak geplaatst. Ook daar werd op de halve hoogte van de paal ‘een solder’ gemaakt waarop de misdadiger kon staan. Dat de kaak hier niet werd gebruikt om mensen aan vast te binden om te geselen blijkt uit een rekening voor het opbouwen en afbreken van het schavot waarop Nicolaes van Duppen gegeseld werd. Een afbeelding van de Deurnese kaak laat nog de ondersteuning zien waarop het platform kon worden aangebracht. De kaak die op de Markt in Helmond stond had een vergelijkbare constructie. In Meijel staat aan de Heldensedijk nog een replica gebaseerd op het Vlierdense bestek.